“Familia vítima sira konsidera Estadu koko haluha no ignora trajedia Kuluhun de Baixo”



Rede Defensór Direitus Umanus (RDDU)
Rua: Faról, Dili Karaketu, Timor-Leste
Nu.telefóne (+670) 77345564 / 7759596
KOMUNIKADU IMPRENSA

REDE DEFENSÓR DIREITUS UMANUS (RDDU)
ESTADU TENKE SÉRIU TRATA TREJEDIA KULUHUN DE BAIXO

“Familia vítima sira konsidera Estadu koko haluha no ignora trajedia Kuluhun de Baixo”

Konferensia Imprensa RDDU
Rede Defensór Direitus Umanus (RDDU) kompostu husi organizasaun sosiedade sivíl ne’ebé servisu tau matan ba dezenvolvimentu direitus umanus iha Timor Leste[1]. RDDU ne’e estabelese ho mandatu atu kontribui no tau matan ba kazu alegasaun violasaun direitus umanus  ne’ebé envolve membru forsa seguransa F-FDTL no Polísia Nasionál Timor Leste.  

Dezde RDDU ne’e estabelese, RDDU rejista ona kazu alegasaun violasaun direitu umanus ne’ebé envolve membru Forsa Defeza no Polísia Nasional Timor Leste hahú husi 2016 mai too 2018 maizumenus total kazu hamutuk 39 inkluindu kazu Kuluhun de Baixu ne’ebé akontese iha fulan haat kotuk. Husi total kazu sira ne’e, RDDU nota katak kazu alegasaun violasaun direitus umanus sira ne’e kontinua laiha prosesu ida ne’ebé sériu atu nune’e bele iha akuntabiliade ba violasaun sira ne’ebé akontese iha pasadu.
RDDU hare katak trajédia Kuluhun de Baixu, ne’ebé rezulta juventude inosente na’in tolu mate iha fatin no na’in lima seluk kanek todan, hanesan krime ka violasaun kontinuasaun husi violasaun sira ne’ebé akontese iha pasadu ne’ebé seidauk iha prosesu justisa, akuntabilidade ba autór sira ne’ebé envolve no komete iha krime sira ne’e.

RDDU hare katak violasaun sira ne’e kontinua akontese tanba Estadu rasik la sériu atu rezolve problema sira ne’e. RDDU mós simu informasaun husi família vítima trajédia Kuluhun de Baixu liuliu vítima na’in lima ne’ebé ate agora (maizumenus dezde trajédia ne’e akontese, fulan haat nia laran ona) sira nia situasaun no kondisaun ne’ebé kontinua sai aat liután iha risku laran tanba vítima sira ne’e ladún hetan tratamentu ne’ebé di’ak husi Ospitál Nasionál Guido Valadares.
Familia vítima sira sente la kontente no lamenta tebe-tebes tanba sira sente hanesan estadu/governu koko atu haluha no ignora sira hanesan Timor oan ida ne’ebé sai vítima husi asaun ajente estadu-membru Polísia Nasionál Timor Leste.
Hare ba preokupasaun, lamentasoens no ignoransia sira ne’e RDDU hamutuk ho família vítima sira hakarak ezije ba:
1.     Husu ba Primeiru Ministru atu hare trajédia Kuluhun de Baixu ne’e ho sériu liu-liu ba vítima na’in lima ne’ebé fulan haat ona la dun iha tratamentu sériu husi Ospitál Nasionál Guido Valadares nune’e afeta tebes ba kondisaun vítima na’in lima no sai risku boot ba sira.
Tanba ne’e ami husu ba Primeiru Ministru atu orienta no hasai despaxu ida ba Ministériu Saúde  imediatamente  hodi  haruka vítima na’in lima halo tratamentu iha Ospitál rai liur hodi bele salva sira husi risku no situasaun ne’ebé  sira hasoru; ami nota katak moras ne’ebé vítima sira sofre agora, iha risku ba sira nia vida iha kada oras no loron, nune’e Ospitál Nasional presiza tau atensaun másimu ba vítima sira no di’ak liu tan bele lori ba halo tratamentu iha liur maibe antes ne’e tenki iha uluk relatoriu junta mediku hodi la hatodan médiku sira iha Ospitál.
2.     RDDU husu ba parte Hospital no Polísia Nasional Timor-Lorosa’e atu kria ekipa mediku hodi tau matan ba vitimas nain 5 inklui orariu tratamentu ba sira tuir moras.
(vítima na’in lima nian naran ho sira nia kondisaun:
1.     Lucio do Carmo –Lakon riins karuk tanba hetan tiru.
2.     Terezinha Vila Nova Pacheco          –Liman ruin parte los sai kleul no labele funsiona hanesan bain-bain haodi hala’o aktividade hanesan estudante.
3.     Paulino de Jesus – hetan kanek iha liman los, dadaun ne’e sente sei moras hela.
4.     Pinto Gama- hetan tiru iha kotuk no tama to’o pulmaun, no kilat musan to’o agora sei iha laran.
5.     Agripino da Costa –vitima ne’ebé hetan tiru iha kanuruk sai fali iha hasan.
3.     Ministériu Públiku (MP) atu ho aselera prosesu investigasaun nune’e bele halo akuzasaun lalais ba autór sira ne’ebé envolve iha krime violasaun trajédia Kuluhun de Baixu hodi hamate juventude na’in tolu no na’in lima seluk ne’ebé kanek todan;
4.     Husi rezultadu audiénsia entre família vítima ho Ministériu Defeza no Seguransa Filomino Paixao, iha audiénsia ne’e Exelénsia Ministru promete ba família vítima sira katak Ministériu Defeza sei lori no aprezenta kestaun no preokupasaun família sira nian liu-liu kestaun kona-ba kompensasaun ba vítima sira ba Konsellu Ministru, tanba ne’e ami husu ba Ministériu Defeza no Seguransa no Ministru Interior-Interinu, atu konsistensia no halo tuir promesa sira ne’e.
Tanba RDDU no familia vítima sira konsidera kompensasaun nu’udár aktu ka medida prevensaun ida ba autoridade seguransa sira atu halo violénsia no halakon ema nia vida tuir sira nia hakarak de’it ne’e bele asegura katak faluk no oan kiak sira la simu terus todan tebes iha sira nia moris seim aman no la’en ida;
5.     Ami mos husu ba Governu atu fornese nesesidade ba faluk no oan kiak sira ne’ebé nia aman husik hela tanba oho husi membru PNTL iha trajédia Kuluhun de Baixo.
6.     Aproveita momentu ida ne’e RDDU husu ba publiku no polítiku na’in sira kontinua tau fiar nafatin ba ita nia Hospital Nasional Guido Valadares (HNGV) no ba Parlamentu Nasional no governuatu.

Dili, 19 Marsu 2019
         Portavos

(Inocencio de J. Xavier)
 Koordenadór RDDU


[1] Asosiasaun HAK, Judicial System Monitoring Programm, AJAR, Acbit, ALFeLa, CBR-Networking, BELUN, FUNDASAUN MAHEIN, CODIVA, AHMDTL no La hamutuk.

Komentar

Postingan populer dari blog ini

Lia Rekadu kona-ba Loron 40 aifunan Saudozu Komandante L-4 nian.

Kazu Agresaun Fíziku hasoru manifestante no Vendedór Ambulantes sira.