Partisipasaun labarik sira ni’an, iha luta ba Timor-Leste nia ukun rasik an
Partisipasaun labarik sira ni’an, iha luta ba Timor-Leste nia ukun rasik an
Parabéns ba Aswain FALINTIL no parabéns ba labarik
hotu ne’ebé fó ona nia kontribuisaun ba asegura FALINTIL sira nia servisu no
vida.
Ohin ita komemora 20 de Agostu, loron ba FALINTIL
nian, artigu badak ida ne’e nudár reflesaun ida kona-ba labarik sira nia
envolvimentu iha luta ba ukun rasik an Timor-Leste ni’an. Ba faktu istóriku ida
ne’e, laiha kbiit moral ba ita nudár Povu no nasaun atu haluha. Nune’e ita
kongratula FALINTIL sira nia susesu, ita mós kongratula povu tomak liu-liu
labarik sira nia servisu.
Hahú husi tinan 1975,
Timor oan hakarak liberdade no ukun rasik an, tanba ne’e povu tomak husi ki’ik
too ema boot, hotu-hotu hamriik hodi kontra kolonializmu no invazór militár
Indonézia. Durante periodu okupasaun rai seluk nian, Povu Timor-Leste
totálmente hela iha nakukun laran, husi uitoan Timor oan ne’ebé hetan
edukasaun, ema sira ne’e balun okupante sira uza hodi
fahe povu no bele domina. Ikus mai, liu husi politika konvergensia nasionalista
Timor oan sira konsiente no hamutuk luta hasoru tirania militarismu ba
liberdade no ukun rasik an.
Husi funu naruk
momentu ne’ebá, ha’u hakarak konta historia uitoan kona-ba envolvimentu labarik
sira iha periodu ida ne’ebá, Labarik barak mak fó nia vida no nia kontribuisaun
boot ba ukun-rasik-an, barak mate iha funu laran hanesan mate iha ai-laran
nomos iha villa laran, balun lakon to’o ohin loron seidauk hetan. Servisu hirak
ne’e la’ós fasil tanba hodi ita nia barani, terus no mate. Bainhira, ami rona katak ami nia
maluk sira inimigu kaer no oho, ami dala ruma nervu no ta’uk nuudar ema maibé la hatún ami nia
korajen no prontidaun hodi kontinua servisu nudár parte integrante ba
rezisténsia kontra okupasaun ilegál Indonézia nian.
Labarik barak mak servisu ho FALINTIL no rede
klandestina sira. Labarik sira assume servisu importante tebes, labarik sira
dala barak sai matan no tilun ba FALINTIL no servisu klandestina sira, hodi tau
matan ba movimentu militár ho nia kolabotador sira. Dala barak labarik sira
assume servisu nudár estafeta hodi liga entre servisu klandestina no FALINTIL
sira. Liu-liu labarik sira iha area rural.
Nuudár ezemplu;
ha’u ho maluk labarik barak hamutuk ho ita nian Forca Armada FALINTIL sira hodi
hala’o servisu hanesan estafeta forsa armada nian, hodi fornese informasaun no
apoiu material ba FALINTIL sira. Iha situasaun difisil sira, Indonézia hatene
ema boot sira nia envolvimentu ba hala’o orden komandu nian, laiha dalan seluk,
ami labarik sira mak tenke sai via/dalan hodi hala’o servisu importante sira. Prosesu
hotu nuudar mos formasaun ida atu sai nacionalista no revolusionaria.
Ikus mai ami
la’ós ona substitui de’it boot sira nia servisu maibé barak husi ami mós bele
organiza ema bot sira ba servisu rezisténsia nia, bele forma grupu oin-oin hodi
tama ba organizasaun, nomos sai hanesan pontos/sentru importante ba informasaun
no komunikasaun ba Forcas Armadas no ba ita nia lider rezisténsia urbana sira,
iha villa laran no rai li’ur.
Nuudár membru Organizasaun
Sagrada Família nukleu reserva FALINTIL nian, sei ki’ik hamutuk ho ita nia Aman
Fundador Sagrada família no Komandante FALINTIL L Foho Rai Boot-L-7, no kontribui
ba ita nian funu. Ami hala’o servisu organizasaun
nian iha villa laran, iha momentu neebe difisil tebes, tanba Indonézia ho nia kolaboradores sira halo
sira nia servisu intelijénsia ho rigor tebes maibé ami mós ho hanoin matenek
organiza ami nia feto maluk sira, husi kíik to’o bot hodi bele hamutuk atu
kontribui ba ukun rasik-an.
Dala ruma
labarik feto sira oferese sira nia-an rasik ba inimigu sira atu dezvia inimigu
sira nian movimentu, nune’e bele
salva ita nia FALINTIL sira nian
vida iha momentu sira difisil nian, faktu ida ne’ebé karik ema barak la
bele fiar iha tempu agora, Ate
feto sira sakrifiika an hodi kumpre de’it Komandante FALINTIL sira nia ordem katak “imi tenke kuidadu ami didi’ak basa karik ami mate, ema sei abandona
imi kuandu ita nia rai hetan ona independénsia”,
Iha faktu barak
ne’ebé ha’u seidauk temi iha artigu badak ida ne’e, ha’u sujere ema tomak
inklui Polítiku sira agora bele ba lee informasaun sira ne’ebé inklui ona iha
relatóriu CAVR “Chega”! no bele konfirma ba sira hotu ne’ebé sofre direta terus
oin-oin ho intensaun atu ajuda de’it ita nia funu ba ukun rasik an.
Maske labarik hirak ne'e agora la'ós ona
labarik tan, husi ami hotu agora sai adultu no sai inan aman ba ami nia oan
sira. Infelizmente, ami nia sakrifisiu uluk nia ohin loron dala barak la
konsidera iha agenda loron istóriku sira. Ami barak ohin moris mizeria tanba ami nian abilidade
professional limitadu no balun sistema diskrimina, maske ami iha abilidade hanesan ho ema seluk.
Justu kalae? se ami reklama katak ami iha direitu, la’ós eklusivu maibé Estado
ne’ebé uluk ami defende no kontribui ba ninian formasaun bele fo justiça ba ami
nian moris umana? Iha tempu funu ami nia família moris iha risku permanente, laiha
espasu seguru atu dezenvolve ami nia ekonomia no prepara kondisaun di’ak ba ami
nia futuru. Bolsu estudu ne’ebé ita nia rai iha, dala barak tau kritéria rigor,
ba ami, kritéria hirak ne’e nudár pratika obstákulu ida hodi tau bareira ba ami
atu ami kontinua iha kotuk. Sistema sira ne’e ladun amizade ba ami, kahur tan
ho familiarista no interesse oligarquia sira, kria fali sistema obskurantismu
foun, ho kontinua nega ami nian direitu hanesan colonialista sira halo ba ami
nian beiala sira. Ami hakarak tratamento justu! Tanba ami hakarak kontinua fó
kontribuisaun tan ba rai ne’e nia libertasaun no ba ita nian povu husi sistema
injusta hotu, iha dimensaun oioin, sosiu kultural, e ekonomia, ba moris foun.
Funu ida ne’e
uluk la’ós ema bot de’it mak mate no ema bot de’it mak sofre terus, la’ós
matenek sira de’it mak halo funu maibé povu nian oan sira ne’ebé toos natar na’in,
no hein karau, kuda iha foho leten mak halo movimentu maka’as ba servisu Forcas
Armada no ba kaixa klandestina. Loloos Estado no líderes sira mak bele
dignifika ami nian altruismu no konvida mós kombatente labarik sira hodi bele
partisipa iha momentum istóriku nian hodi hakbiit ami nian espiritu moris no
korajem, nunee ami bele hatutan valor dedikasaun no sakrifisiu ba bem komun ba
ami nian oan no jerasaun foun sira, atu labele mihis nunee deit.
Maske ami lamenta barak liu, mas ne’e ami nian direitu, artigu ida ne’e hakarak enkoraja, kombatente labarik sira
atu kontinua tau matan Timor-Leste nudár obra ita hotu nian no nudár rezultadu
husi mate, terus, kole no kosar tempu naruk nian. Ita labele husik de’it nasaun
ida ne’e ba ema boot sira atu deside no labele husik nasaun ne’e ba elite sira
mak deside maibé ita hotu inklui jerasaun foun sira, tenke firme no kontinua
luta ba justisa sosiál no justisa ekonómiku ne’ebé povu tomak deseju hori uluk.
Liberta Patria, Liberta Povo!
A Luta
Kontinua
Hakerek na’in;
Aquelina
Imaculada Pereira ho naran rezisténsia “Peregrina”
Uza Facebook; https://www.facebook.com/nikia.pereira. Uluk nudár labarik to’o joven ne’ebé asume knar
nudár estafeta no ikus mai sai nudár parte husi efetivu FALINTIL iha ai-laran.
Artigu ida ne’e
mós hetan kolaborasaun husi kolega Celestino Gusmão, uza Facebook; https://www.facebook.com/maubere.gusmao, uluk nudár labarik ne’ebé halo servisu ajuda
FALINTIL sira, atúl nudár ativista Politiku no direitu umanus.
Artigu ida ne’e mós
check ona husi kolega ativista Politiku, Prof. DR. Antero Benedito da Silva, uza
Facebook; https://www.facebook.com/antero.b.dasilva, uluk nudár labarik Segunda Linea OPJT
involve iha iha formasaun Polítika nível Aldeia, ikus mai sai lider ba
Dewan Solidaritas Mahasiswa dan Pemuda Timor-Timur no membru organizasaun
Sagrada Familia, atuál sekretáriu jerál ba Organizasaun Sagrada Familia
Komentar
Posting Komentar